Pytanie od pracownika: mój pracodawca ogłosił upadłość zakładu a od dłuższego czasu nie wypłaca wynagrodzeń. Cały czas zapewniał mnie, że moje zaległe wynagrodzenie zostanie wypłacone w całości przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Czy mogę liczyć na odzyskanie zaległych wynagrodzeń?
Jeśli została ogłoszona upadłość Twojego pracodawcy oznacza to, że firma straciła płynność finansową a jej zadłużenie wobec wszystkich wierzycieli jest większe niż wartość jej majątku. Po ogłoszeniu przez sąd upadłości przedsiębiorstwa kontrolę nad pozostałym majątkiem firmy przejmuje syndyk.
Powstałe zobowiązania wobec pracowników w pierwszej kolejności powinny być pokryte z masy upadłościowej czyli z pozostałego majątku firmy. Jeśli ta jest niewystarczająca, w grę wchodzi wypłata zaległych wynagrodzeń z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej: FGŚP)
W tym celu Syndyk powinien złożyć wniosek do marszałka odpowiedniego województwa ze względu na siedzibę firmy.
Nie do końca jest prawdą to, że z FGŚP wypłacone zostaną wszystkie zaległe wynagrodzenia. O tym poniżej w tekście.
Osoby uprawnione do wypłaty
Osobami uprawnionymi do wypłaty świadczeń z FGŚP są nie tylko obecni pracownicy, którym pracodawca zalega z wynagrodzeniem ale również byli pracownicy, członkowie rodziny zmarłego pracownika lub zmarłego byłego pracownika, uprawnieni do renty rodzinnej członkowie zmarłego pracownika lub byłego zmarłego pracownika oraz inne osoby wykonujące pracę na rzecz upadłego np. zleceniobiorcy ale pod warunkiem, że podlegają oni ubezpieczeniom emerytalno-rentowym. Tak więc np. studentowi poniżej 26 r.ż. pracującemu na podstawie umowy zlecenie, który nie ma obowiązku być zgłoszonym do ubezpieczeń społecznych, FGŚP nie wypłaci zaległego wynagrodzenia. Zleceniobiorca, który podlega tylko pod ubezpieczenie zdrowotne, ponieważ spełnia on warunki do tego, aby go nie zgłaszać do ubezpieczeń społecznych, również nie będzie miał prawa do wypłaty zaległych wynagrodzeń z FGŚP.
Co wypłaca FGŚP?
Ze środków FGŚP zostaną wypłacone przede wszystkim takie należności jak:
– wynagrodzenie za pracę,
– wynagrodzenie za czas niezawinionego przez Ciebie przestoju, za czas niewykonywania pracy oraz wynagrodzenie za czas innej usprawiedliwionej nieobecności,
– wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy,
– wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,
– dodatek wyrównawczy
UWAGA! Istnieją limity wyżej wymienionych należności. Ze środków FGŚP zostaną wypłacone należności:
- za okres nie dłuższy niż 3 miesiące przypadające bezpośrednio przed dniem wystąpienia niewypłacalności pracodawcy;
- za okres nie dłuższy niż 3 miesiące przypadające bezpośrednio przed ustaniem Twojego zatrudnienia pod dodatkowym warunkiem, że to zatrudnienie ustało w okresie nieprzekraczającym 12 miesięcy poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy. Jeśli sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości – także w okresie 4 miesięcy po wystąpieniu niewypłacalności pracodawcy.
– odprawy pieniężne, które przysługują w razie rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika,
– odszkodowania za skrócenie okresu wypowiedzenia,
– ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, który należał Ci się za rok kalendarzowy, w którym ustał stosunek pracy oraz za rok bezpośrednio go poprzedzający.
Dodatkowy limit jaki istnieje, to limit kwotowy wypłacanych należności. Mianowicie łączna kwota należnych świadczeń za okres miesiąca z tytułu:
– wynagrodzenie za pracę,
– wynagrodzenie za czas niezawinionego przez Ciebie przestoju, za czas niewykonywania pracy oraz wynagrodzenie za czas innej usprawiedliwionej nieobecności,
– wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy,
– wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy,
– dodatek wyrównawczy
nie może przekroczyć przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS.
Jeśli mowa o ekwiwalencie za urlop wypoczynkowy, to kwota świadczenia również nie może przekroczyć kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
O powyższym możesz przeczytać w art. 12 oraz 14 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Wniosek indywidualny o wypłatę
Jeśli syndyk nie złożył jeszcze wniosku zbiorczego o wypłatę zaległych wynagrodzeń z FGŚP, możesz taki wniosek złożyć indywidualnie. Bez znaczenia jest to czy nadal pozostajesz w zatrudnieniu czy jesteś byłym pracownikiem. Wniosek taki składasz do marszałka województwa jednak nie wcześniej niż 6 tygodni po wystąpieniu niewypłacalności pracodawcy a jeśli mowa o należnościach za okres po ogłoszeniu niewypłacalności – nie wcześniej niż po 2 tygodniach od daty wyznaczonej syndykowi na sporządzenie wykazów uzupełniających. Syndyk musi złożyć te wykazy niezwłocznie po ustaniu stosunku pracy, zerknij do art. 16 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy
Wniosek indywidualny o zaliczkę
Jeśli jeszcze nie ogłoszono oficjalnie niewypłacalności pracodawcy, możesz wnioskować do marszałka województwa o wypłatę zaliczki na poczet należnych świadczeń. Jej wysokość nie może być wyższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w dniu złożenia wniosku o wypłatę tej zaliczki. Warunkiem wypłaty jest również faktyczne zaprzestanie działalności przez Twojego pracodawcę. Możemy to stwierdzić, jeżeli przez ponad 2 miesiące spełnione zostały łącznie 3 warunki wymienione w art. 12a ust 2 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Wniosek o wypłatę zaliczki składasz w dwóch egzemplarzach do marszałka województwa właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy. Do wniosku dołączasz informacje lub dokumenty uprawdopodobniające fakt zaprzestania działalności przez Twojego pracodawcę.
Wypłata pozostałych świadczeń może nastąpić na podstawie wniosku syndyka już po oficjalnym ogłoszeniu niewypłacalności pracodawcy.
O tym, kiedy następuje niewypłacalność pracodawcy mówi art. 3 ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
Z uwagi na to, że zaspokojeniu podlegają roszczenia za konkretne okresy, często zdarza się tak, że pracownicy nie mają szans odzyskać swoich należności. Dzieje się tak z uwagi na przeciągające się postępowania upadłościowe.
Przykład 1:
Umowa o pracę nadal trwa w czasie ogłoszenia niewypłacalności pracodawcy.
Pracodawca zaprzestał wypłaty wynagrodzenia od miesiąca lipca 2023 roku. 12 czerwca 2024 roku sąd wydał decyzję o ogłoszeniu niewypłacalności pracodawcy. Kontrolę nad firmą i jej majątkiem przejął syndyk, który złożył wniosek do marszałka województwa o wypłatę zaległych należności z FGŚP jeszcze obecnym pracownikom. Wniosek o wypłatę roszczeń zgodnie z przepisami obejmie tylko 3 miesiące poprzedzające datę ogłoszenia niewypłacalności pracodawcy tj. od 12.03.2024 do 11.06.2024. Za ten okres (proporcjonalnie za marzec i czerwiec) pracownicy otrzymają zwrot. Należy pamiętać jeszcze o limicie kwotowym. Wynagrodzenie wypłacone z FGŚP nie może być wyższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS a w czerwcu 2024 roku wyniosło ono 8 147,38 zł. Jeśli więc któryś z pracowników zarobił więcej w miesiącach wziętych pod uwagę, to wynagrodzenie wypłacone z FGŚP zostanie mu obniżone do tej kwoty. Mowa oczywiście o kwotach brutto.
Przykład 2:
Pracodawca zaprzestał wypłaty wynagrodzenia od miesiąca lipca 2022 roku. Pracownik rozwiązał umowę z pracodawcą z dniem 31.03.2023 roku.
12 czerwca 2024 roku sąd wydał decyzję o ogłoszeniu niewypłacalności pracodawcy. Kontrolę nad firmą i jej majątkiem przejął syndyk.
W związku z tym, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło ponad 12 miesięcy przed ogłoszeniem niewypłacalności pracodawcy, pracownik otrzyma odmowę wypłaty zaległych wynagrodzeń za miesiące gdy jeszcze pracował tj. od 7.2022 do 3.2023.
Jak możesz zabezpieczyć swoje interesy jako pracownik w takiej sytuacji?
Tak naprawdę nie musisz podejmować żadnych działań, ponieważ roszczenia pracownicze są umieszczane na tzw. liście wierzytelności z automatu. Tobie pozostaje przyglądać się sprawie, śledzić postępy i uzbroić się w cierpliwość.
Jeśli jednak chcesz się bardziej zaangażować w cały proces, ponieważ nie jesteś pewien czy zostaniesz uczciwie potraktowany, to przede wszystkim upewnij się, że prawidłowo została ustalona wysokość Twoich wierzytelności. Często zdarza się tak, że dokumentacja płacowa w firmie, która przechodzi przez proces upadłościowy nie jest rzetelnie prowadzona. Jako pracownik czy to obecny czy już były masz prawo wnioskować o wgląd do dokumentów, na podstawie których obliczono wysokość zaległych wynagrodzeń. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek wątpliwości, możesz wnioskować o wyjaśnienia.
Zgodnie z art. 481 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 300 Kodeksu pracy, od opóźnionych wypłat należne Ci są również odsetki. Ich wypłaty nie dokona FGŚP ale możesz się ich domagać na drodze cywilnej od swojego byłego pracodawcy. Odzyskanie tych odsetek zapewne nie będzie łatwe jeśli Twój były pracodawca nie dysponuje już żadnym majątkiem.
Podsumowując, odzyskanie zaległych wynagrodzeń jest możliwe jednak to w jakiej wysokości i w jakim terminie zależne jest od wielu czynników. To co możesz zrobić to uzbroić się w cierpliwość i wiedzę na temat całego procesu i swoich praw, ponieważ upadłość pracodawcy dotyka nie tylko właścicieli firmy ale przede wszystkim Ciebie jako pracownika a pośrednio nawet Twoją rodzinę.
