Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem jest to jednostronne oświadczenie woli, które może złożyć tak pracodawca jak i pracownik.W artykule omawiam zasady dotyczące formy rozwiązania umowy o pracę za wypowiedzeniem, długości okresów wypowiedzenia oraz możliwości indywidualnego ich ustalenia. Omawiam również prawa pracownika w okresie wypowiedzenia, takie jak np. dni wolne na poszukiwanie pracy. Zwracam także uwagę, na kwestię możliwości uzyskania odszkodowania w przypadku nieuzasadnionego lub niezgodnego z przepisami wypowiedzenia umowy o pracę.
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia przez pracownika
Powody wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę
Bardzo ważną kwestią, na którą należy zwrócić szczególną uwagę jest to, aby pracodawca decydując się na rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem podał powody tego rozwiązania.
Art. 30 §4 Kodeksu pracy (dalej: K.p.) W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
Podane powody wypowiedzenia umowy o pracę muszą być zgodne z rzeczywistością i dokładne oraz zrozumiałe dla Ciebie jako pracownika, co oznacza, że np. sformułowanie “utrata zaufania do pracownika” w pewnych okolicznościach może zostać uznane za niewystarczające. Jeśli zdecydujesz się na wystąpienie na drogę sądową ze swoim pracodawcą ponieważ nie będziesz zgadzał się z powodami wypowiedzenia, pracodawca będzie musiał rozwinąć sformułowanie “utrata zaufania” i wytłumaczyć co spowodowało, że to zaufanie utracił.
Powody wypowiedzenia umowy o pracę przez pracownika
Jeśli umowę o pracę wypowiadasz Ty jako pracownik, z zachowaniem okresu wypowiedzenia, przepisy kodeksu pracy ani żadne inne nie zobowiązują Cię do podawania powodów tego wypowiedzenia.
Jeśli wypowiedzenie dotyczy umowy o pracę na okres próbny, przepisy nie wymagają od żadnej ze stron podawania powodów wypowiedzenia tej umowy.
Pouczenie o prawie do odwołania do sądu pracy
Kolejna ważna kwestia, o której warto pamiętać, to możliwość odwołania się od wypowiedzenia umowy o pracę za wypowiedzeniem do sądu pracy.
Art. 30 §5 K.p. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
Brak takiej informacji może skutkować przywróceniem terminu do wniesienia odwołania. Na odwołanie się masz 21 dni od dnia doręczenia wypowiedzenia.
Konsultacje z zakładową organizacją związkową
Jeśli w Twojej firmie działa zakładowa organizacja związkowa a Ty jesteś jej członkiem, pracodawca ma obowiązek skonsultowania z nią zamiaru wypowiedzenia Tobie umowy o pracę.
Art. 38 §1 K.p. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.
Związki zawodowe mają określony czas na ustosunkowanie się do informacji pracodawcy o zamiarze rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
Art. 38 §2 K.p. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.
Zaznaczyć tutaj należy, że wyrażona przez związek zawodowy opinia nie jest w tym przypadku dla pracodawcy wiążąca.
Art. 38 §5 K.p. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.
Jeśli nie należysz do związku zawodowego, możesz złożyć wniosek do organizacji związkowej aby ta podjęła się obrony Twoich praw.
Forma wypowiedzenia umowy o pracę za wypowiedzeniem
Bez znaczenia, która ze stron dokonuje rozwiązania umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia – pracownik czy pracodawca, aby było ono zgodne z przepisami prawa, musi przybrać formę pisemną.
Art. 30 §3 K.p. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
Pamiętaj, że formy pisemnej nie spełnia wypowiedzenie umowy wysłane np. e-mailem chyba, że jest to przesłany dokument, który został podpisany kwalifikowanym podpisem elektronicznym.
Ważne! Jeśli otrzymasz wypowiedzenie umowy o pracę w innej formie niż pisemna, nie oznacza to, że jest ono nieskuteczne. Jest to forma niezgodna z obowiązującymi przepisami jednak ostatecznie skutkuje rozwiązaniem umowy. W takiej sytuacji jeśli wystąpisz na drogę sądową z pracodawcą, przysługuje Ci roszczenie o przywrócenie do pracy (jeśli umowa już się rozwiązała) lub uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne.
W jaki sposób pracodawca może formalnie rozwiązać ze mną umowę o pracę?
Odszkodowanie za naruszenie przepisów lub nieuzasadnione wypowiedzenie umowy
Jeśli stwierdzisz, że pracodawca naruszył przepisy wypowiadając Tobie umowę o pracę lub podane powody wypowiedzenia są nieuzasadnione, masz 21 dni od dnia otrzymania tego wypowiedzenia na odwołanie się do sądu pracy.
Art. 45 §1 K.p. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy – stosownie do żądania pracownika – orzeka o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu pracownika do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
Art. 45 §2 K.p. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu. Jeżeli przed wydaniem orzeczenia upłynął termin, do którego umowa o pracę zawarta na czas określony miała trwać, lub jeżeli przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Wysokość odszkodowania
Art. 471 Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony, której termin, do którego umowa ta miała trwać, określony w umowie upłynął przed wydaniem orzeczenia przez sąd pracy, lub gdy przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki pozostał do upływu tego terminu, odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy.
Przykład:
W związku z oświadczeniem woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, rozwiązanie umowy o pracę na czas określony nastąpiło 25.07.2024 r. Okres wypowiedzenia umowy trwał 3 miesiące. Gdyby nie wypowiedzenie pracodawcy, umowa zgodnie z jej zapisami trwałaby do 30.11.2024 r. Pracownik nie zgodził się z powodami wypowiedzenia i wystąpił na drogę sądową z roszczeniem o odszkodowanie za nieuzasadnione powody wypowiedzenia umowy o pracę.
Wyrok sądu na korzyść pracownika zapadł 15.11.2024 r.
W związku z tym, że od wydania wyroku (15.11.2024) do końca umowy o pracę (30.11.2024) pozostało niewiele czasu, sąd uznał za niecelowe nakazanie pracodawcy przywrócenie pracownika do pracy, zasądził więc o odszkodowaniu.
Zgodnie z przepisem odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres 3 miesięcy. Od rozwiązania umowy o pracę w związku z oświadczeniem woli pracodawcy (25.07.2024) do jej zakończenia zgodnie z zapisami w umowie (30.11.2024) mamy 4 m-ce i 6 dni. Odszkodowanie będzie więc należne w wysokości wynagrodzenia za max 3 miesiące.
Co w przypadku umowy o pracę na okres próbny?
Nieco inaczej wygląda sytuacja w takim samym przypadku jak wyżej, ale jeśli w grę wchodzi umowa o pracę na okres próbny. Wtedy mowa tylko o odszkodowaniu, nie ma możliwości aby sąd pracy nakazał pracodawcy przywrócenie pracownika do pracy.
Art. 50 §1 K.p. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
Okresy wypowiedzenia umowy o pracę – ile wynoszą?
Zgodnie z art. 36 K.p. okres wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony lub nieokreślony wynosi:
- 2 tygodnie, jeśli jesteś zatrudniony krócej niż 6 m-cy
- 1 miesiąc, jeśli jesteś zatrudniony co najmniej 6 m-cy
- 3 miesiące jeśli jesteś zatrudniony co najmniej 3 lata.
Zgodnie z art. 34 K.p. okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
- 3 dni robocze, jeśli okres próbny nie przekracza 2 tygodni
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Indywidualny okres wypowiedzenia umowy o pracę
Możesz ustalić z pracodawcą na etapie podpisywania umowy o pracę dłuższe okresy wypowiedzenia umowy. Należy to uwzględnić w zapisach samej umowy.
Możesz również ustalić z pracodawcą już po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę krótszy okres wypowiedzenia tej umowy, przy jednoczesnym zachowaniu trybu jej rozwiązania.
Art. 36 §6 K.p. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu rozwiązania umowy o pracę.
Oznacza to, że nadal będzie to rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem a nie na mocy porozumienia stron.
Początek i koniec okresu wypowiedzenia umowy o pracę
Z doświadczenia wiem, że pracownicy często mają problem z określeniem kiedy się zaczyna a kiedy kończy okres wypowiedzenia ich umowy o pracę.
Art. 30 §21 K.p. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca
czyli:
- okres wypowiedzenia obejmujący 2 tygodnie rozpoczyna bieg od soboty i kończy się w sobotę.
- okres wypowiedzenia obejmujący miesiące rozpoczyna bieg od pierwszego dnia miesiąca następnego po miesiącu, w którym wręczono wypowiedzenie i kończy się ostatniego dnia odpowiedniego miesiąca.
Przykłady:
- Umowa na czas nieokreślony, zatrudnienie poniżej 6 miesięcy, okres wypowiedzenia 2 tygodnie:
Wypowiedzenie wręczone 4.09.2024 (środa).
Okres wypowiedzenia początek 7.09.2024 (sobota) – koniec 21.09.2024 (sobota). - Umowa na czas nieokreślony, zatrudnienie 2 lata, okres wypowiedzenia 1 miesiąc:
Wypowiedzenie wręczone 4.09.2024 (środa).
Okres wypowiedzenia początek 1.10.2024 – koniec 31.10.2024. - Umowa na okres próbny 2 tygodnie, okres wypowiedzenia 3 dni robocze:
Wypowiedzenie wręczone w środę.
Okres wypowiedzenia: upływa w sobotę. Jako, że w K.p. nie ma definicji dni roboczych, posługujemy się przepisami ustawy o dniach wolnych od pracy oraz art. 1519 K.p. W przepisach tych mowa o niedzielach i świętach jako dniach wolnych od pracy a sobota jest dniem wolnym od pracy ze względu na przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy. Jeśli wypowiedzenie umowy o pracę zostało by wręczone w czwartek, 3-dniowy okres wypowiedzenia zakończyłby bieg w poniedziałek następnego tygodnia.
Prawa pracownika w okresie wypowiedzenia
Istnieje przepis, o który niewielu pracowników wie i mało kto z niego korzysta.
Art. 37 §1 K.p. W okresie co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
Art. 37 §2 K.p. Wymiar zwolnienia wynosi:
- 2 dni robocze – w okresie dwutygodniowego i jednomiesięcznego wypowiedzenia;
- 3 dni robocze – w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 §1.
Uwaga! Przepis mówi o wypowiedzeniu dokonanym przez pracodawcę.
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
Jeśli pracodawca zdecyduje, że z jakiegoś powodu nie chce abyś wykonywał swoją pracę w okresie wypowiedzenia, może Cię zwolnić z obowiązku jej świadczenia.
“Art. 362 K.p. W związku z wypowiedzeniem umowy o pracę pracodawca może zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy do upływu okresu wypowiedzenia. W okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.”
Oczywiście zachowujesz w tym okresie wszystkie swoje prawa jako pracownik.
Wykorzystanie zaległego/bieżącego urlopu wypoczynkowego
Jeśli masz zaległy lub bieżący urlop wypoczynkowy do wykorzystania, pracodawca może zobowiązać Cię do jego wykorzystania w okresie wypowiedzenia umowy o pracę.Zapobiega to konieczności wypłaty przez niego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
Jeśli i Ty zastanawiasz się, czy np. powody podane przez pracodawcę w wypowiedzeniu Twojej umowy o pracę są zasadne lub może zastanawiasz się jakie prawa przysługują Ci w okresie wypowiedzenia – zostaw komentarz poniżej lub skontaktuj się ze mną bezpośrednio – chętnie pomogę rozwiać wszelkie wątpliwości.
Jeśli jesteś pracodawcą i chcesz rozstać się z pracownikiem zachowując przy tym przepisy Kodeksu pracy ale masz jakieś wątpliwości, pisz śmiało – wspólnie znajdziemy najlepsze rozwiązanie.
